โกฐเขมา ใช้เป็นยาบำรุงธาตุ แก้โรคเข้าข้อ แก้โรคในปาก เป็นยาเจริญอาหาร ยาขับปัสสาวะ แก้โรคในปากในคอ

ชื่อ : โกฐเขมา
ชื่ออื่น :
ชื่อสามัญ : Atractylodes Rhizome
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Atractylodes lancea (Thunb.) DC. หรือ A. chinensis (DC.) Koidz
วงศ์ : Compositae

โกฐเขมา

 การเตรียมตัวยาพร้อมใช้มี 3 วิธี ดังนี้
วิธีที่ 1 โกฐเขมา เตรียมโดยนำวัตถุดิบสมุนไพรที่ได้มาแช่น้ำสักครู่ ล้างน้ำให้สะอาด ใส่ภาชนะปิดฝาไว้เพื่อให้อ่อนนุ่ม หั่นเป็นแว่นหนา ๆ และนำไปทำให้แห้ง

วิธีที่ 2 โกฐเขมาผัดรำข้าวสาลี เตรียมโดยนำรำข้าวสาลีใส่ลงในภาชนะที่เหมาะสม ให้ความร้อนโดยใช้ระดับไฟปานกลางจนกระทั่งมีควันออกมา ใส่ตัวยาที่ได้จากวิธีที่ 1 ลงไป คนอย่างรวดเร็วจนกระทั่งผิวของตัวยาเป็นสีเหลืองเข้ม นำออกจากเตา แล้วร่อนเอารำข้าวสาลีออก ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น

วิธีที่ 3 โกฐเขมาผัดเกรียม เตรียมโดยนำตัวยาที่ได้จากวิธีที่ 1 ใส่กระทะ ผัดโดยใช้ไฟระดับปานกลาง ผัดจนกระทั่งผิวนอกของตัวยามีสีน้ำตาลไหม้ พรมน้ำเล็กน้อย แล้วผัดต่อโดยใช้ไฟอ่อน ๆ ผัดจนตัวยาแห้ง นำออกจากเตา ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น แล้วร่อนเอาเศษเล็ก ๆ ออก

คุณภาพของตัวยาจากลักษณะภายนอก
ตัวยาที่มีคุณภาพดี ต้องมีคุณสมบัติแข็งและเหนียว หน้าตัดมีจุดสีแดงจำนวนมาก (สีแดงเหมือนสารซินนาบาร์ cinnabar) มีกลิ่นหอมมาก

สรรพคุณตามตำราการแพทย์แผนจีน
โกฐเขมา รสเผ็ดขม อุ่น มีฤทธิ์ขับความชื้น เสริมระบบการย่อยอาหาร สรรพคุณแก้ความชื้นกระทบส่วนกลาง (จุกเสียด อึดอัดลิ้นปี่ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องเสีย) และมีฤทธิ์ขับลมและความชื้น แก้ปวดข้อและกล้ามเนื้อ บรรเทาอาการไข้หวัดจากลมเย็นหรือความชื้น (จับไข้ หนาว ๆ ร้อน ๆ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตัว)

โกฐเขมาผัดรำข้าวสาลี รสเผ็ดจะลดลง แต่คุณสมบัติแห้งจะนุ่มนวลขึ้น และมีกลิ่นหอม เพิ่มฤทธิ์ช่วยให้การทำงานของม้ามและกระเพาะอาหารดีขึ้น ใช้รักษาอาการของม้ามและกระเพาะอาหารทำงานไม่สัมพันธ์กัน (กระเพาะอาหารทำหน้าที่ย่อยอาหารจนได้สารจำเป็น ส่วนม้ามทำหน้าที่ลำเลียงสารจำเป็นนี้ไปใช้ทั่วร่างกาย) แก้เสมหะเหนียวหนืด แก้ต้อหิน แก้ตาบอดกลางคืน

โกฐเขมาผัดเกรียม รสเผ็ดและคุณสมบัติแห้งจะลดลงมาก มีฤทธิ์ช่วยให้การทำงานของลำไส้แข็งแรง แก้ท้องเสียเป็นหลัก ใช้รักษาอาการท้องเสียเนื่องจากม้ามพร่อง โรคบิดเรื้อรัง

สรรพคุณตามตำราการแพทย์แผนไทย
   โกฐเขมา มีกลิ่นหอม รสร้อน ใช้เป็นยาบำรุงธาตุ แก้โรคเข้าข้อ แก้โรคในปาก เป็นยาเจริญอาหาร ยาขับปัสสาวะ แก้โรคในปากในคอ ระงับอาการหอบ แก้หวัดคัดจมูก แก้ไข้ แก้เหงื่อออกมาก และแก้ไข้รากสาดเรื้อรัง

ขนาดยา
การแพทย์แผนจีน ใช้ขนาด 3-9 กรัม ต้มเอาน้ำดื่ม

1.สารสกัดน้ำมีฤทธิ์กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันในหนูที่ทำให้ติดเชื้อ Candida albicans ทำให้หนูมีชีวิตรอดมากขึ้น และสารสกัดดังกล่าวมีฤทธิ์ทำให้อาหารอยู่ในกระเพาะนานขึ้น
2.สาร -eudesmol มีฤทธิ์ต้านปวดในหนูทดลอง และพบว่ามีผลต่อกล้ามเนื้อของหนูที่เป็นเบาหวานมากกว่าหนูปกติ
3.จากการศึกษาพิษเฉียบพลันในหนูถีบจักรของสารสกัด 50% แอลกอฮอล์จากเหง้าโกฐเขมาพบว่าค่า LD50 มีค่ามากกว่า 10 กรัม/กิโลกรัม เมื่อให้โดยการป้อนหรือฉีดเข้าใต้ผิวหนัง น้ำมันหอมระเหยเป็นพิษต่อหนูถีบจักรเมื่อฉีดเข้าใต้ผิวหนัง12 ขนาดของสารสกัดด้วยน้ำร้อนที่ทำให้หนูถีบจักรหรือหนูขาวตายครึ่งหนึ่งของจำนวนทั้งหมดมีค่าเท่ากับ 15 กรัม/กิโลกรัม เมื่อให้กิน